Ostatnimi czasy w przestrzeni publicznej głośno zrobiło się o wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który uchylił karę grzywny w wysokości 10 000 zł nałożonej przez sanepid na fryzjera z Prudnika. Szerzej o samym orzeczeniu WSA w Opolu jak i o możliwościach dochodzenia odszkodowań w związku z obostrzeniami pisaliśmy w artykule “Cz przedsiębiorca może uzyskać odszkodowanie w związku z COVID-19?” W niniejszym tekście chcielibyśmy wobec aktualności zagadnienia oraz coraz większej ilości akcji nawołujących do otwierania się przedsiębiorstw bliżej przyjrzeć się możliwościom uchylania kar administracyjnych nakładanych przez sanepid.

Istota zagadnienia

Ograniczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej , mają swoje źródło w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Same decyzje sanepidu nakładające kary wydawane są na podstawie art. 48a ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 1, to w tych przepisach wskazane są rodzaje kar oraz ich wysokość, która oznaczona jest w zakresie od 10 000 zł do 30 000 zł. Z kolei w art. 46b ustawy daje kompetencję Radzie Ministrów do ustanowienia m.in. czasowych ograniczeń określonych zakresów działalności przedsiębiorców.

Poza karami stricte administracyjnymi, można także wyróżnić możliwość wymierzenia kary grzywny podstawie art. 283 Kodeksu pracy od 1 tys. do 30 tys. zł za naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Kolejną dolegliwością potencjalne grożącą przedsiębiorcy, jest odpowiedzialność wskazana w art. 220 Kodeksu karnego, tj. odpowiedzialność za brak dopełnienia zapewnienia odpowiednich warunków BHP swoim pracownikom (kara do 3 lat pozbawienia wolności). Inną, szczególnie istotną dolegliwością w kontekście stanu epidemii jest ta wskazana w art. 165 Kk, a mianowicie sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób lub mienia w wielkich rozmiarach poprzez spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego lub szerzenia się choroby zakaźnej (za ten proceder również grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności).

Dlaczego nakładane kary są nieskuteczne?

Skupiając się jednak na najbardziej powszechnych, a więc karach administracyjnych nakładanych przez sanepid, warto wskazać dlaczego ich skuteczność należy poddać pod wątpliwość. W uzasadnieniu poruszonego na wstępie wyroku WSA w Opolu (sygn. akt. II SA/Op 2019/20) skład orzekający wskazał szereg uchybień oraz naruszeń w istniejących obecnym stanie normatywnym.

Podstawową wadą jest fakt, iż sama ustawa nie przewiduje konkretnych ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo brak jest w niej konkretnych szczegółowych wytycznych co do zakresu określenia odpowiednich ograniczeń w rozporządzeniu, a jedynie upoważnienie Rady Ministrów do ich wprowadzenia.  Takie stworzenie stanu prawnego pozwalało na to, iż organ upoważniony w sposób dowolny mógł kształtować sferę praw i wolności jednostki, w tym także tych dotyczących działalności gospodarczej, co skutkuje niezgodnością takich założeń z podstawowymi normami konstytucyjnymi. Podążając za tym stanowiskiem, Sąd słusznie wskazując, iż mimo tego, że sam fakt wprowadzenia regulacji, ze względu na stan epidemii jest jak najbardziej uzasadniony, jednak wyżej wskazane uchybienia nie pozwalają na stosowanie ich przez wymiar sprawiedliwości.

Jak postępować w przypadku kontroli sanepidu?

Zatem podsumowując, za naruszenie regulacji wprowadzonych w związku z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się epidemii SARS-CoV-2, powiatowi inspektorzy sanitarni, przeprowadzający kontrole wśród przedsiębiorców, mogą nałożyć na te podmioty, kary administracyjne sięgające nawet 30 tys. zł.

Od takiej decyzji, przysługuje przedsiębiorcy możliwość odwołania się do wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Należy to zrobić w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji, za pośrednictwem organu pierwszej instancji (czyli do inspektora powiatowego), który przekaże odwołanie do organu nadrzędnego. Jeżeli wojewódzki inspektor sanitarny podtrzyma decyzję organu poprzedniej instancji, wówczas najlepszym rozwiązaniem pozostaje wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a w razie braku pomyślnego rozstrzygnięcia sprawy stronie przysługuje również kasacja do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Jednocześnie, warto wskazać, iż sądy pozytywnie rozpatrują dużą ilość spraw tego rodzaju, dlatego wydaje się, że w obecnym stanie prawnym, warto zdecydować się na podjęcie takich kroków.