Niniejszy artykuł jest kolejnym z serii kliku publikowanych od 2019 roku, w których obserwujemy kształtowanie się sytuacji frankowiczów, którzy zdecydowali się wystąpić przeciwko bankom na drogę sądową. Nie tak dawno zadawaliśmy sobie pytanie jaki dla frankowiczów będzie 2021 rok. Na przestrzeni omawianego okresu widać wyraźnie konsekwentne kształtowanie się korzystnego dla konsumentów kierunku orzeczniczego i to niezależnie od oczekiwanego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego – na które jak wskazują wszystkie znaki na niebie i ziemi przejdzie nam jeszcze poczekać. 

Tytułem wstępu 

Osobom, którym tematyka niniejsza nie jest jeszcze do końca znana, lub dla których niniejszy tekst jest pierwszym zetknięciem z omawianym zagadnieniem należy w kilku słowach problematykę kredytów waloryzowanych do kursu franka szwajcarskiego syntetycznie przybliżyć.  Zacznijmy od tego, że okres największej popularności kredytów frankowych przypada na lata 2006 – 2008 kiedy to banki udzieliły blisko 500 tysięcy tego rodzaju zobowiązań. Atrakcyjny kurs franka szwajcarskiego oraz niskie oprocentowanie kredytów w tamtym okresie sprawiły, że wielu kredytobiorców nie zwróciło uwagi na fakt, iż są to kredyty objęte ryzykiem walutowym. Powyższe jest nie bez znaczenia w sytuacji, gdy w momencie podpisywania umowy kredytowej frankowicz będąc konsumentem w rozumieniu przepisów prawa cywilnego nie miał świadomości jakie konsekwencje niesie za sobą wahanie kursu waluty. Więcej na ten temat piszemy tutaj. 

Pierwotnie rodzaj kredytu miał istotny wpływ na dochodzenie roszczeń od banku. Obecnie jednak dominuje pogląd, że bez względu na rodzaj kredytu (denominowany czy też indeksowany) klauzule umowne dotyczące indeksacji zawarte w umowie kredytowej zawartej przez strony naruszają interes konsumentów, a zatem jako klauzule niedozwolone są bezskuteczne i nie wiążą kredytobiorców jako strony umowy kredytowej, a także skutkują nieważnością całej umowy.

W rezultacie pomimo początkowo niejednorodnych poglądów ekspertów i judykatury wyklarował się pogląd, który wskazuje na zasadność stwierdzenia nieważności zawartej umowy oraz zasądzenia sumy wszystkich dotychczas uiszczonych wpłat stosując teorię dwóch kondycji. 

Taki kierunek rozstrzygania spraw frankowych pokrywa się ze stanowiskiem TSUE jak i Sądu Najwyższego, które wielokrotnie wyrażały już swój pogląd w kwestiach dla rozstrzygnięcia takowych  spraw istotnych – czego owocem jest przebogate orzecznictwo dotyczące spraw frankowych. Wystarczy wskazać chociażby na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w mającej moc zasady prawnej uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 07 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, w którym wskazano, iż niedozwolone postanowienie umowne (art. 3851 § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta. Dodatkowo podkreślono, że jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy, a więc kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. Kolejnym przejawem konsekwentnego stanowiska SN jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r. sygn. akt III CZP 11/20, w której wskazano, iż przy stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej, rozliczenia między stronami nastąpić powinny zgodnie z teorią dwóch kondykcji.

Na gruncie powyższych i spójnych stanowisk SN i TSUE aktualne są orzeczenia, które wskazują na kształtowanie się linii orzeczniczej w sprawach dotyczących kredytów indeksowanych i denominowanych do waluty CHF.  W północno-zachodniej części Polski aktualne są chociażby: PRWOMOCNY wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 listopada 2020 roku sygn. akt I ACa 265/20 czy też PRAWOMOCNY wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim V Wydziału Cywilnego Odwoławczego z dnia 13 lipca 2021 roku sygn. akt V Ca 730/20 – w których podtrzymano rozstrzygnięcia Sądów I instancji zasądzające kwotę na rzecz powodów zgodnie z zasadą dwóch kondykcji.

Na uwagę zasługują także najnowsze – jeszcze nieprawomocne analogiczne rozstrzygnięcia sądów szczecińskich tj. wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie I Wydziału Cywilnego z dnia 14 kwietnia 2021 r., sygn. akt I C 1164/20, wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie, I Wydziału Cywilnego z dnia 17 lutego 2021 r. sygn. akt I C 935/20. 

Podsumowując – zgodnie z tym co przewidywaliśmy pół roku temu unieważnianie umów frankowych oraz stosowanie teorii dwóch kondycji wyrasta na stałą tendencję w orzecznictwie – i w mojej ocenie nurt ten nie powinien ulec drastycznym zmianom.