Władza rodzicielska – czym jest i jakie są możliwości jej pozbawienia albo ograniczenia

Władza rodzicielska – czym jest i jakie są możliwości jej pozbawienia albo ograniczenia

Pod pojęciem władzy rodzicielskiej należy rozumieć prawa i obowiązki, które mają względem osoby małoletniej jej rodzice. Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. W Polsce władzę rodzicielską regulują przede wszystkim przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w art. 92–112 k.r.o. W wyjątkowych sytuacjach gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice jej nadużywają lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, może nastąpić pozbawienie albo ograniczenie władzy rodzicielskiej orzeczeniem sądu opiekuńczego. Warto pamiętać, że dopuszczalne jest także pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej w stosunku do jednego z rodziców.

W orzecznictwie jasne jest stanowisko, że pozbawienie władzy rodzicielskiej traktować należy jako najsurowszy środek ingerencji sądu, który można zastosować dopiero wówczas, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki okazały się nieskuteczne lub gdy w okolicznościach danego wypadku jest oczywiste, że stosowanie łagodniejszych środków jest niecelowe.
Jako konkretne przyczyny pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej z powodu jej nadużywania lub zaniedbań w jej wykonywaniu można m.in. wskazać:

  • agresywne zachowanie jednego z rodziców wobec dziecka lub nawet drugiego z rodziców,
  • nadużywanie alkoholu lub środków odurzających przez rodzica, a także rozpijanie dziecka,
  • uprawianie przestępczego procederu przez rodzica lub nakłanianie do takiego postępowania dziecka,
  • uporczywe i złośliwe uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka

Powyższy katalog ma charakter otwarty i jest jedynie przykładem najbardziej rażących uchybień mogących stanowić przesłankę do pozbawienia władzy rodzicielskiej. W tym miejscu zaznaczyć należy także, iż prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem jest niezależne od władzy rodzicielskiej. Oznacza to, że samo pozbawienia władzy rodzicielskiej czy też jej ograniczenia w dalszym ciągu daje rodzicom prawo do osobistej styczności z dzieckiem.